Cryptovaluta en echtscheiding: de nieuwe schat in de scheidingsstrijd

Lees wat de juridische positie van crypto is en wat de risico's zijn als je crypto niet opgeeft

Cryptovaluta zoals Bitcoin, Ethereum en andere digitale munten zijn niet meer weg te denken uit ons financiële landschap. Steeds meer mensen investeren in crypto en dat betekent dat deze digitale bezittingen ook steeds vaker een rol spelen bij echtscheidingen. Maar hoe werkt dat precies? Kun je crypto makkelijk verbergen voor je ex-partner? Wat zegt de Nederlandse wet? En hoe pakken rechters en forensisch onderzoekers dit aan? In dit blog lees je alles over het verdelen, waarderen én opsporen van cryptovaluta bij een echtscheiding, met praktijkvoorbeelden en actuele regelgeving.

"Cryptomunten kunnen eenvoudig worden overgeboekt naar een andere wallet, zelfs over landsgrenzen heen, zonder tussenkomst van een bank of toezichthouder."

Waarom is crypto zo aantrekkelijk om te verbergen bij een scheiding?

Cryptovaluta zijn volledig digitaal, vaak anoniem en niet gekoppeld aan een bankrekening. Dit maakt het relatief eenvoudig om crypto te verbergen voor een (ex-)partner. In tegenstelling tot spaargeld of aandelen, die via bankafschriften of beleggingsrekeningen zichtbaar zijn, kan crypto worden opgeslagen in digitale wallets waarvan alleen de eigenaar het bestaan kent. Daarnaast kunnen cryptomunten eenvoudig worden overgeboekt naar een andere wallet, zelfs over landsgrenzen heen, zonder tussenkomst van een bank of toezichthouder.

Dit maakt crypto aantrekkelijk voor mensen die hun vermogen willen verbergen tijdens een scheiding. Toch is het niet zo eenvoudig als het lijkt: de Nederlandse wetgeving en de technische mogelijkheden van blockchain-analyse maken het steeds lastiger om crypto volledig uit het zicht te houden.

Cryptomunten kunnen eenvoudig worden overgeboekt.

De juridische positie van crypto bij echtscheiding

Gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden

In Nederland geldt: alles wat tijdens het huwelijk wordt opgebouwd, valt in principe in de gemeenschap van goederen, tenzij er huwelijkse voorwaarden zijn opgesteld. Dit geldt ook voor cryptovaluta. Of je nu samen of alleen hebt geïnvesteerd, als de crypto is gekocht tijdens het huwelijk, moet deze in principe worden verdeeld bij een scheiding.

• Getrouwd vóór 1 januari 2018: Volledige gemeenschap van goederen. Alle cryptomunten die tijdens het huwelijk zijn gekocht, moeten 50/50 worden verdeeld, ook als één van de partners niet van het bestaan wist;

• Getrouwd ná 1 januari 2018: Beperkte gemeenschap van goederen. Alleen het vermogen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd, wordt gedeeld. Crypto die vóór het huwelijk is gekocht, blijft privébezit.

  
  

Peildata: wanneer en hoeveel is de crypto waard?

Bij de verdeling van het vermogen zijn twee peildata belangrijk:

• Omvang van het vermogen: Dit wordt vastgesteld op de datum waarop het verzoekschrift tot echtscheiding wordt ingediend;

• Waarde van de crypto: De waarde wordt meestal bepaald op de datum van de feitelijke verdeling of de uitspraak van de rechter.

De waarde van crypto kan sterk schommelen, wat het lastig maakt om tot een eerlijke verdeling te komen. Soms spreken ex-partners af om de munten zelf te verdelen, zodat beiden kunnen profiteren (of verliezen) van koersschommelingen

Praktijkvoorbeeld: de strijd om de cryptowallet

In de praktijk ontstaan er regelmatig conflicten over de verdeling van crypto. Een sprekend voorbeeld is een zaak waarin een stel samen € 20.000,- in cryptomunten investeerde. De vrouw beheerde de wallets. Bij het verbreken van de samenleving spraken zij af dat de vrouw de crypto zou houden en de man een geldvordering op haar kreeg ter waarde van de helft. Toen de koersen stegen, ontstond er discussie: moest de man delen in de waardestijging? De rechter oordeelde dat de waarde moest worden bepaald op het afgesproken peilmoment en niet op het moment van de rechtszaak. Omdat de man niet tijdig aanspraak maakte op uitbetaling, kreeg hij uiteindelijk veel minder dan hij had gehoopt.

Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is om duidelijke afspraken te maken over de peildatum en de verdeling van crypto bij een scheiding.

“Toen de koersen stegen, ontstond er discussie: moest de man delen in de waardestijging?”

Hoe wordt crypto opgespoord bij echtscheiding?

Verplichting tot openheid

In Nederland zijn beide partners verplicht om hun volledige vermogen op te geven bij een echtscheiding, dus ook cryptovaluta. Het verzwijgen van crypto wordt gezien als het verzwijgen van vermogen en kan juridische gevolgen hebben, zoals het opnieuw openen van de vermogensverdeling of zelfs strafrechtelijke vervolging bij fraude.

Technische opsporing: blockchain-analyse

Hoewel crypto anoniem lijkt, zijn alle transacties op de blockchain openbaar en permanent vastgelegd. Forensisch onderzoekers kunnen met speciale software geldstromen traceren en wallets koppelen aan personen, bijvoorbeeld door te kijken naar aankopen via Nederlandse beurzen of het gebruik van bekende wallets. In de Verenigde Staten zijn er al gespecialiseerde "crypto hunters" die verborgen wallets opsporen voor ex-partners, en ook in Nederland groeit deze markt snel.

"Tegenwoordig zijn er steeds meer manieren waarop forensische onderzoekers verborgen cryptomunten via de blockchain op kunnen sporen."

De rol van de Belastingdienst en FIOD

De Belastingdienst heeft een speciaal team dat zich richt op het opsporen van verborgen crypto. Vanaf 2026 worden aanbieders van cryptodiensten verplicht om gebruikersgegevens te delen met de Belastingdienst, dankzij nieuwe Europese regelgeving (DAC8). Dit maakt het steeds lastiger om crypto te verbergen voor de fiscus én voor een ex-partner.

Wat als je crypto niet opgeeft? De risico’s

Het niet opgeven van crypto bij een scheiding kan grote gevolgen hebben:

• Navorderingen en boetes: De Belastingdienst kan navorderingen opleggen, met boetes die kunnen oplopen tot 300% van het verzwegen bedrag;

• Heropening van de verdeling: Als later blijkt dat er crypto is verzwegen, kan de rechter besluiten de verdeling opnieuw te doen;

• Strafrechtelijke vervolging: Bij grote bedragen kan zelfs strafrechtelijke vervolging volgen wegens fraude of witwassen.

Internationale voorbeelden en Nederlandse parallellen

In de Verenigde Staten zijn er inmiddels veel spraakmakende zaken waarbij ex-partners crypto probeerden te verbergen. Zo werd in New York een voorraad van 12 Bitcoin (destijds US$ 500.000,- waard) verborgen gehouden tijdens een echtscheiding. Dankzij blockchain-analyse werd de wallet alsnog opgespoord, en moest de eigenaar alsnog delen met zijn ex-partner.

In Nederland zijn vergelijkbare situaties denkbaar. De combinatie van wettelijke verplichtingen, technische opsporing en de groeiende aandacht van de Belastingdienst maakt het steeds riskanter om crypto te verzwijgen.

Tips voor een eerlijke en soepele verdeling van crypto bij scheiding

• Maak duidelijke afspraken: Leg vast hoe en wanneer de crypto wordt verdeeld. Spreek een peildatum af voor de waardering;

• Wees transparant: Geef alle wallets en transacties op. Dit voorkomt juridische problemen achteraf;

• Overweeg het verdelen van de munten zelf: In plaats van de waarde te verrekenen, kun je ook de munten splitsen. Zo deel je het risico van koersschommelingen;

• Schakel een expert in: Bij twijfel over de waarde of het opsporen van crypto, kan een financieel forensisch expert of advocaat met kennis van digitale activa uitkomst bieden.

Toekomst: steeds meer controle, steeds minder geheimen

Met de invoering van de DAC8-richtlijn en de groeiende technische mogelijkheden om crypto op te sporen, wordt het steeds moeilijker om digitale munten te verbergen bij een scheiding. De Belastingdienst krijgt vanaf 2026 automatisch inzicht in cryptobezit, en internationale samenwerking maakt het zelfs mogelijk om wallets in het buitenland te traceren

Samenvatting en conclusie

Cryptovaluta zijn een volwaardig onderdeel van het vermogen en moeten bij een echtscheiding eerlijk worden verdeeld. Het verbergen van crypto is niet alleen oneerlijk, maar brengt ook grote juridische en financiële risico’s met zich mee. Transparantie, duidelijke afspraken en eventueel de hulp van experts zijn de sleutel tot een eerlijke afwikkeling. De tijd dat crypto een veilige schuilplaats was voor verborgen vermogen, lijkt definitief voorbij.

Let op! Heb je vragen over de verdeling van crypto bij echtscheiding? Neem contact op met een familierechtadvocaat en/of financieel expert met kennis van digitale activa.